Başımıza İcat Çıkaran Çocuk ve Gençler

Dünya ölçeğinde yaşanan ekonomik krizlerin temelinde öncelikle eğitim krizleri vardır. Bazı durumlarda eğitim sistemleri dünyada yaşanan yeni sorunlara yeni çözümler bulmakta zorlanırlar. Çoğu zaman da öğrencileri, tanımlayamadıkları ya da yanlış tanımladıkları bir geleceğe hazırlarlar. Hareket halinde olsalar da bu bazen yerinde sayma, bazen geriye gitme, nadiren de ileriye doğrudur. Eğitim sistemlerinin başarıları kendilerinin geliştirdikleri ölçme ve değerlendirme araçlarıyla ölçüldüğünden, günün sonunda çoğunlukla kendilerini başarılı ilan ederler. Bilgisayarların icat edildiğinden haberi olmayan iyi bir daktilo kullanıcısının kendisini değerlendirme biçimi nasılsa, eğitim kurumlarının kendilerini değerlendirme biçimleri de öyledir. Başarılı bir şekilde yol alıyorsunuzdur ama bazen yanlış yolda olduğunuzun farkında bile olmayabilirsiniz. Eğitim sistemlerinin dışındaki kocaman evrenden habersizseniz, bir müddet sonra bir yankı odasında olduğu gibi kendi sesinizi duymaya başlarsınız. Eğitim sistemlerinin kendi belirledikleri amaçlar doğrultusunda geliştirdikleri programların, bugünün dünyasında mürekkebi kurumadan eskimiş olduğunun farkında olmazsak, boşa kürek çektiğimizi ancak yolun sonuna gelince anlamış olabiliriz. Bohça gibi kendisini içine kapatmış sistemler çözüm değil, ancak sorun üretebilirler. 

    Eğitim sistemlerinin içine anne babaların da dâhil olduklarını hatırlatmak isterim. Anne babalar da çocuklarının eğitim süreçlerinin içerisine aktif olarak dâhil olmak zorundalar. Burada önemli olan etkili bir şekilde nasıl dâhil olabileceklerini bilmeleridir. Anne ve babalar çocuklarını çok seviyorlar ancak anne babalığın çocukların, öğrenme süreçlerine dâhil olma boyutu onlar içinde öğrenilmesi gereken bir alan. İşte tam da bu nedenle elinizdeki kitap anne babalara da seslenmeyi amaçlıyor. Çocuklarımız merkezi sınavlardan yüksek puanlar alıp mühendis, doktor ve hukukçu olabilirler. Ancak mühendis, doktor veya hukukçu olmak, insanları birbirleriyle ortaya koyacakları ürün ve hizmetler bakımından eşitlemiyor. Aynı meslekte olmak bizi birbirimizle aynılaştırmıyor. Yaratıcı ve yenilikçi özelliklerinizle bir öğretmen, doktor ya da mühendis olarak mesleğinize yeni boyutlar getirebilirsiniz. Ya da yaratıcı ve yenilikçi tarım uygulamalarıyla bu alana liderlik edebilirsiniz veya ortalamanın altında kalıp kaybolup gidersiniz. Ortaya koyduğunuz işler unvanlarımız kadar prestijli olmayabilir. Bu nedenle mesleğimiz ne olursa olsun, yaratıcılık ve yenilikçilik her mesleğin ortak alanı. İsmi pamuk olan materyallerin hepsinin aynı olmadığı gibi, (Giza pamuğunun elyaf uzunluğu fazladır.) unvanlarımız aynı olsa da pamuktaki elyaf uzunluğu gibi yaratıcılık ve yenilikçiliğimizin düzeyi bizleri birbirimizden farklılaştırıyor. Askıda duran ve ikisinin adı da gömlek olan iki farklı giysi gibi, çoğu zaman yalnızca görünce bazen de dokununca birinin diğerinden farkını hemen hissedebiliyorsunuz. 

    Yaratıcılık ve yenilikçilik güzellik gibidir. Tarif edilmesi, ölçüp değerlendirmesi kolay değildir ama görünce hemen anlaşılır. Anne babalar ve öğretmenler olarak yaratıcılık ve yenilikçilik konusunda bir derdimiz olmalı. Mevcut öğretim programlarının içeriğini öğrenmemiz önemsiz demiyorum. Ama aynı program farklı öğretmenlerin elinde bazen sıradanlaşır bazen de ufkumuzu açan metinler haline gelirler. Bu nedenle programları geliştirdiğimiz kadar kendimizi de geliştirmemiz gerekir. Yoksa metinler herkese aynı şeyleri söyler ama onları her birimiz farklı duyar ve anlarız. Anne baba, öğretmen ya da yöneticiler olarak bu süreçteki rolümüzü kendi yeterliklerimiz kadar anlayabiliriz. 

Bugünün dünyasında daha az bilerek yapılabilecek herhangi bir meslek yok. Bir çiftçi olarak doğaya saygılı doğru üretim tekniklerini bilmezseniz, sürdürülebilir tarım yapamazsınız. Mobilyacısınız diyelim ki tasarım ve mühendislik bilginiz yoksa işinizin süper liginde oynayamazsınız. Bilginin yalnızca tüketicisi olan bireyler, kendilerinin ve ülkelerinin ekonomik gelişimine katkı veremezler. Günün sonunda, ülkenin ekonomi denizini besleyecek olan dereler kurur ve zamanla bir bataklığa dönüşürler.

Yaratıcılık, yenilikçilik ya da icat çıkarma kavramları büyük söylemler olarak algılanmasın. Bu kitap hepimizi hedefliyor. Çünkü her birimiz bir yaratılışın sonucuyuz. Bu nedenle var olma biçimimiz, hepimizi yaratıcı ve yenilikçi bir zeminde dünyayla tanıştırıyor. Amacımız bu özelliklerimizi yok etmeden, kurutmadan bir bahçıvan gibi nasıl sulayıp, gübresini vererek büyütebilme yollarının öğrenilmesini sağlamak. Tam da bu nedenlerle, bu kitap herkes için yazılmıştır ve hepimizin kitabıdır. 

Prof. Dr. Mustafa YAVUZ